پیدایش کاغذ با پاپیروس و پرگامنتها
به گفتهٔ تاریخ، مصریان باستان اولین مردمانی بودهاند که از نوعی نی شبیه بامبو به نام پاپیروس صفحاتی میساختند و بر روی آن مینوشتند و نیز کاغذ بردی را مصریان اختراع کردند. مردم مصر نی پاپیروس را به صورت نوارهای نازک و بسیار ظریفی کنار یکدیگر قرار میدادند و سپس به وسیلهٔ فشارها و صیقل دادن به آن به شکل ورق درمیآوردند.
سابقهٔ نوشتن به هزاران سال قبل میرسد و بشر در آغاز تمدن و ابداع خط از گل رس لوحههایی میساخت و برای نوشتن مطالب خود استفاده میکرد؛ این الواح با حرارت آفتاب خشک میشد یا با آتش میپخته است.
در ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد بود که برای ثبت و ضبط کلمات، مسئله نوشتن بر کاغذ مطرح گردید و همانطوری که اشاره شد پاپیروس را مصریها درست کردند، چند برگ پاپیروس را مصریها بهم می چسبانیدهاند تا یک نوار دراز طومار مانند بدست آید. کاغذ پاپیروس از بهم پیوستن برگها و پوستهٔ گیاهی نی مانند به نام پاپیروس است؛ برگهای پاپیروس نسبتاً شکننده بودند و لذا به فکر افتادند از پوست بعضی حیوانات مثل گوسفند، آهو و گوساله استفاده شود. نخستین بار در شهر پرگاموس واقع در آسیای صغیر، صنعتگران از پوست حیوانات با شیوههای مخصوص، پوستهای درخشان و نازکی بدست آوردند که خیلی بادوام تر و نرمتر از پاپیروس بود و معروفترین آنها کاغذ پرگامنت بود. پرگامنت از نام شهر پرگاموس گرفته شده که از مراکز تولید و توزیع این کاغذ بودهاست.
در روایات و اخبار نوشته شدهاست که کتاب اوستا را قبل از اسلام بر روی ۱۲ هزار پوست گاو نوشتهاند که این روایت و خبر دلیل دیگری است که از قبل از اسلام در ایران، از پوست به جای کاغذ استفاده میشدهاست.
مردمان یونان به پاپیروس، کارتِس (cartes) میگفتهاند و کلمه کارتس به زبان عربی قرطاس گفته شدهاست که در حقیقت همان پاپیروس است که از شهرهای واقع در دلتای مصر، آن را به یونان بردهاند.
خط مصریان قدیم خط هیروگلیف (Hyroogleff) بودهاست که بر روی پاپیروسها نقش بسته است و به موجب دو سند یونانی که مربوط به قرن سوم میلادی ذکر شده در حال حاضر در موزههای لیدن و استکهلم نگهداری میشود.
چینیها اولین و نخستین مردمانی بودند که بیش از ۲ هزار سال پیش، کاغذهایی مانند کاغذهای امروزی ساختند. ایرانیان مسلمان شیوه ساختن کاغذ را در سده نخست پس از اسلام از چینیها آموختند و آن را بهبود بخشیدند. شهر سمرقند برای سالها بزرگترین مرکز ساختن و خرید و فروش کاغذ بود. سپس، در شهرهای دیگر، از جمله بغداد، دمشق، قاهره، مراکش، جزیره سیسیل و شهرهای مسلماننشین اسپانیا، کارخانههای کاغذسازی به راه افتاد. یافتههای باستانشناسی نشان میدهند که از قرن اول میلادی، در چین کاغذ وجود داشتهاست. در سال ۱۰۵ میلادی، یکی از درباریان، ماده جدیدی را برای امپراتور توصیف کرد که از پارچههای کهنه، پوست درختان، کنف و علف تهیه میشد وروی آن مینوشتند. به مرور زمان، شیوه تهیه کاغذ بهتر شد و ان را با الیاف گیاهانی مانند خیزران میساختند. عربها این محصول را به اروپا بردند و در سال ۱۱۵۰ میلادی، غربیان نخستین کاغذ سازی را در اسپانیا بنا کردند. ماشین تولید انبوه کاغذ را چینیها اختراع کردند. نخستین اسکناس نیز در سال ۱۰۲۴ میلادی در چین تهیه و مبادله شد.